Artikel: Geldsprookjes, te mooi om waar te zijn?

Hoe praat je met studenten over geld in een wereld vol verleidingen en onrealistische verwachtingen? De Week van het geld helpt scholen om dit op een luchtige en praktische manier te doen. In 2026 draait alles om het thema ‘Geldsprookjes: te mooi om waar te zijn?’. Projectmanager Oscar de Grave van Wijzer in geldzaken vertelt over de aanpak, samen met Chantal den Blanken van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en Sasja van der Knoop van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB).

Niet iedere student leert thuis hoe om te gaan met geld, weet De Grave. “Toch moeten jongeren op hun achttiende keuzes kunnen maken over sparen, lenen, werken of kopen op afbetaling. Verkeerde keuzes kunnen tot stress leiden, wat hun mentale welzijn, motivatie en schoolprestaties kan beïnvloeden. De Week van het geld is bedoeld als aanjager om geldzaken bespreekbaar te maken op school.”

Elk jaar staat een ander thema centraal tijdens de Week van het geld. “Dit jaar vragen we met ‘Geldsprookjes’ aandacht voor onjuiste of onrealistische ideeën over geld. Jongeren worden veelvuldig geconfronteerd met het luxe leven van influencers op social media, misleidende reclames én het idee dat geld ‘makkelijk’ of ‘snel’ te verdienen is. Maar niet alles wat blinkt, is goud”, zegt de Grave. Deze sprookjes kunnen leiden tot onverstandige geldkeuzes. “Tijdens de Week van het geld willen we jongeren helpen om kritisch na te denken, zodat ze niet zomaar alles voor waarheid aannemen.”

Geldsprookje: ‘Slapend rijk worden’

Volgens Den Blanken (AFM) is ‘slapend rijk worden’ bijna een klassiek sprookje. En inderdaad: was het maar waar. “Op sociale media lijkt geld verdienen moeiteloos: een paar klikken, wat volgers, en je bent binnen. Maar die verhalen zijn zelden werkelijkheid.” Jongeren komen via platforms als Instagram en TikTok in aanraking met finfluencers: mensen die cursussen, crypto of beleggingsapps aanprijzen. “Soms geven ze financiële tips zonder enige kennis van zaken”, zegt Den Blanken. “Vaak verdienen ze geld aan commissies of advertenties, waardoor hun belang niet altijd overeenkomt met hun volgers.”

De risico’s zijn reëel. “Jongeren trappen soms in beleggingsfraude of nepplatforms. Ze investeren via een linkje, raken hun geld kwijt en kunnen nergens terecht. Soms worden zelfs AI-beelden van bekende Nederlanders gebruikt om vertrouwen te wekken.” Sommige finfluencers gaan nog een stap verder, vertelt Den Blanken. “Er zijn filmpjes waarin jongeren worden aangeraden hun DUO-lening te gebruiken om te beleggen. Dat is heel riskant: je belegt dan met geld dat je niet kunt missen. Gaat het mis, dan blijft de studieschuld gewoon staan. Beleggen moet altijd met geld dat je kunt missen, niet met geleend geld.’ Toch ziet Den Blanken ook kansen. “Jongeren zijn nieuwsgierig naar geldzaken, dus gebruik die interesse! Laat hen filmpjes van influencers analyseren: wat klopt er, wat niet? Zo leren ze beïnvloeding te doorzien. En de belangrijkste les blijft: als iets te mooi klinkt om waar te zijn, dan is het vaak ook een sprookje.”

Geldsprookje: ‘Gratis aankopen doen’

“Een aankoop via ‘uitgesteld betalen’ kan even voelen alsof je iets gratis krijgt. Maar uiteindelijk betaal je vaak meer”, waarschuwt Van Der Knoop (NVB). “Door het ontbreken van contant geld voel je minder dat je uitgeeft en bestel je makkelijker meer dan je van plan was. De echte betaalpijn ontbreekt en daarin schuilt het gevaar.”

“Buy Now, Pay Later (BNPL)-diensten zijn populair onder jongeren én ouderen”, verduidelijkt Van der Knoop. “Je koopt nu en betaalt weken later. Dat lijkt handig, maar wie daarna niet op tijd betaalt, krijgt direct extra kosten. Zo kunnen kleine bedragen snel oplopen en uitgroeien tot schulden.” Ook proef- abonnementen en aanbiedingen kunnen zorgen voor een gevoel van iets ‘gratis’ aanschaffen. “Een maand gratis streamen klinkt onschuldig, tot je vergeet op te zeggen — en de kosten blijven doorlopen. Dat kan flink aantikken.”

Tijdens de Week van het geld verzorgt de NVB hierover gastlessen. “We willen jongeren niet ontmoedigen om geld uit te geven”, benadrukt Van Der Knoop. “Maar we willen ze leren nadenken: heb ik dit echt nodig, of laat ik me verleiden door een reclame of een aftelklok op de website?”

Volgens haar kunnen scholen hierin echt het verschil maken. “Een open gesprek in de klas helpt al veel. Oordeel niet, maar bespreek het. Jongeren moeten leren dat geld uitgeven altijd een keuze is. En als je het geld niet hebt, moet je het niet willen uitgeven.”

Geldlessen op school

Scholen kunnen eenvoudig meedoen aan de Week van het geld door een gratis themapakket of gastles aan te vragen. De Grave: “Met de kant-en-klare lessen uit onze themapakketten kunnen docenten zelf gemakkelijk een geldles geven. Heb je liever een financieel expert in de klas? Dan kun je kiezen uit één van onze gastlessen, die bijvoorbeeld gaan over bankzaken, verzekeringen of pensioen.

Volgens de Grave verdient financiële educatie een vaste plek in het onderwijs. “Niet iedereen leert thuis hoe geld werkt. Scholen bieden die kans wél. Financiële vaardigheden horen bij de basisvaardigheden om volwaardig te kunnen deelnemen aan de maatschappij, net als lezen en rekenen.”